ピエトロ・アンドレア・マッティオリ

ピエトロ・アンドレア・マッティオリ(Pietro Andrea Gregorio Mattioli 、ラテン名:Matthiolus、1501年3月12日 - 1577年)は、イタリア医師博物学者

Matthiolus, um 1550
著書"Commentarii…"のTrifolium acetosumの図

略歴 編集

シエーナで医師の息子に生まれ、ヴェネツィアで育った。1523年にパトヴァ大学で医学の学位を取り、その後枢機卿などの医師を務め、シエーナ、ローマトレントゴリツィアで働いた。ローマで最初の植物学の著作を行った。1554年か1555年に後に神聖ローマ帝国皇帝となるフェルディナント2世マクシミリアン2世父子の侍医となり、オーストリアアンブラス城ウィーンで仕えた。1564年にマクシミリアン2世が没した後、1568年にイタリアに戻り、1577年にトレントで流行病のために没した。

医学に関する著作に加えて、プトレマイオスの『ゲオグラフィア』などのラテン語やギリシャ語の著作からイタリア語への翻訳をおこなった。特に、ディオスコリデスの本草書、『薬物誌』の翻訳と解説が有名となった。1544年にジャン・リュエルのラテン語訳を元に、図版なしで最初の翻訳・注釈本が出版され、1548年に増補版の解毒剤に関する著作が加えられ、1550年と1551年にも増補版が出版された。1554年には『ディオスコリデスの著書への注解』(Commentarrii in sex libros Pedacii Dioscoridis)が出版された。それまで広く流布されていたジャン・リュエルの注釈本とは一部の解説が異なり、583の木版画が添付された。

当時の有名な本草学者、オットー・ブルンフェルスヒエロニムス・ボックレオンハルト・フックスらの著作に記載のない多くの植物を記述した。1544年に新大陸から伝わったトマトについて記述し、セイヨウトチノキの薬効について記述したことなどで知られる。

シャルル・プリュミエによって、アブラナ科アラセイトウ属の学名、Matthiolaに献名された。

著作 編集

  • Morbi Gallici nouum ac vtilissimum opusculum quo vera et omnimoda eius cura percipi potest P. Andrea Mattheolo Senensi doctore praestantiss. auctore (per haeredes Hieronymi de Benedictis calcographi, Bologna 1533)
  • Morbi Gallici curandi ratio exquisitissima : a variis, iisdemque peritissimis medicis conscripta / nempe Petro Andrea Mattheolo, Joanne Almenar, Nicolao Massa, Nicolao Poll, Benedicto de Victoriis. - Basel : Bebel, 1536. Digitalisierte Ausgabe der Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf
  • Il Magno palazzo del cardinale di Trento, descritto in ottavarima (Francesco Marcolini da Forli, Venedig 1539); Faksimileausgabe mit einem Begleitband von Aldo Bertoluzza, Manfrini, Calliano (Trento) 1984, ISBN 88-7024-237-4
  • Dioskurides:
    • Di Pedacio Dioscoride Anazarbeo libri cinque della historia, & materia medicinale tradotti in lingua volgare italiana da M. Pietro Andrea Matthiolo Sanese medico. Con amplissimi discorsi, et comenti, et dottissime annotationi, et censure del medesimo interprete... (Niccolo Bascarini, Venedig 1544)
    • Il Dioscoride dell'eccellente dottor medico M. P. Andrea Matthioli da Siena; co i suoi discorsi, da esso la seconda uolta illustrati, & diligentemente ampliati: con l'aggiunta del sesto libro de i rimedi di tutti i ueleni da lui nuouamente tradotto, & con dottissimi discorsi per tutto commentato... (Vincenzo Valgrisi, Venedig 1548)
    • Il Dioscoride dell'eccellente dottor medico m. P. Andrea Matthioli da Siena con li suoi discorsi da esso la terza uolta illustrati et copiosamente ampliati. Co'l sesto libro de gli antidoti contra a tutti i ueleni da lui tradotto, & con dottissimi discorsi per tutto commentato... (Vincenzo Valgrisi, Venedig 1550; Neausg. 1551)
    • Commentarii in libros sex Pedacii Dioscoridis Anazarbei, De Medica Materia... (Valgrisi, Venedig 1554) Digitalisierte Ausgabe der Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf; (Rigaud & Obert, Lyon 1627) Digitalisierte Ausgabe der Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf
  • Ptolemeo la geografia di Claudio Ptolemeo alessandrino, con alcuni comenti & aggiunte fatteui da Sebastiano Munstero alamanno, con le tauole non solamente antiche & moderne solite di stamparsi, ma altre nuoue aggiunteui di messer Iacopo Gastaldo piamontese cosmographo, ridotta in uolgare italiano da m. Pietro Andrea Mattiolo senese medico eccellentissimo con l'aggiunta d'infiniti nomi moderni, ... fatta con grandissima diligenza da esso meser Iacopo Gastaldo, il che in nissun altro Ptolemeo si ritroua... (Von Nicolo Bascarini für Battista Pedrezano, Venedig 1547/48)
  • Petri Andreae Matthioli senensis, serenissimi Principis Ferdinandi Auchiducis Austriae &c. Medici, commentarii secundo aucti, in libros sex Pedacii Dioscoridis Anazarbei de medica materia : adjectis quam plurimis Plantarum, & Animalium Imaginibus quae in priore Editione non habentur, eodem Authore (Valgrisius, Venetiis 1558) Digitalisierte Ausgabe der Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf
  • Le solenni pompe, i superbi, et gloriosi apparati, i trionfi, i fuochi, et gli altri splendidi, & diletteuoli spettacoli, fatti alla venuta dell'inuittissimo imperadore Ferdinando primo, dal sereniss. suo figliuolo l'arciduca Ferdinando, nella real citta'di Praga l'ottauo giorno di nouembre, 1558... (Georg Melantrich von Aventin, Prag 1559)
  • Opusculum de simplicium, medicamentorum facultatibus secundum locos, & genera. Accesserunt quoque praefationes quaedem huic opusculo ad modum necessariae... (Valgrisi, Venedig 1569)
  • Compendium de plantis omnibus, una cum earum iconibus... (Valgrisi, Venedig 1571) Online
  • De plantis epitome utilissima Petri Andreae Matthioli... (von Camerarius überarbeitetes Compendium de plantis omnibus (s.o.), Frankfurt am Main 1586) online
  • Opera quae extant omnia . Frankfurt a.M., 1598 Digitalisierte Ausgabe der Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf

脚注 編集


参考文献 編集

  • Ilse Jahn: Geschichte der Biologie. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg/Berlin 2000, ISBN 3-827-41023-1.
  • Giuseppe Fabiani / Giuseppe Bianchi: La vita di Pietro Andrea Mattioli, raccolta dalle sue opere di Giuseppe Fabiani e pubblicata con aggiunte ed annotazioni per cura di Luciano Bianchi. Bargellini, Siena 1872
  • Karl Mägdefrau: Geschichte der Botanik. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart 1992, ISBN 3-437-20489-0.
  • Ernst Heinrich Friedrich Meyer: Geschichte der Botanik, Band IV, Verlag der Gebrüder Bornträger, 1875, S. 366–378
  • Francesca Sboarina: Il lessico medico nel "Dioscoride" di Pietro Andrea Mattioli. Peter Lang, Frankfurt am Main [u.a.] 2000 (= VarioLingua, 11), ISBN 3-631-36376-1
  • Franz Daxecker: Der Botaniker und Arzt Pietro Andrea Matthioli, in: Klinische Monatsblätter für Augenheilkunde, 2004, Band 221, S. 516–517
  • Franz Daxecker: Heilpflanzen in der Augenheilkunde. Die Übersetzung der Materia medica des Dioskurides von Pietro Andrea Matthioli, in: Klinische Monatsblätter für Augenheilkunde, 2009, Band 226, S. 198–201
  • Cesare Preti: MATTIOLI (Matthioli), Pietro Andrea. In: Mario Caravale (Hrsg.): Dizionario Biografico degli Italiani (DBI). Band 72 (Massimino–Mechetti), Istituto della Enciclopedia Italiana, Rom 2009.